W potocznym znaczeniu rasizm to postawa wrogości i pogardy wobec osób różniących się od nas np. wyglądem, kolorem skóry czy pochodzeniem. Często towarzyszy mu agresja i przemoc oraz brak uzasadnienia intelektualnego dla takich zachowań.

Rasizm – to musisz wiedzieć wiedzieć

Rasizmem można też nazwać pewną ideologię lub pogląd na świat, według którego cała ludzkość dzieli się na rasy o różnicach natury biologicznej. Według tej teorii każda z ras posiada inne cechy zewnętrzne oraz zachowania i poziom inteligencji. Przymioty te mają być uwarunkowane genetycznie, dziedziczne i trwałe. Takie przekonania prowadziły do tworzenia hierarchii ras oraz dyskryminacji tych, które uważano za gorsze. Uzasadniały agresję wobec przedstawicieli innych ras oraz były wykorzystywane przez przywódców licznych państw np. Republice Południowej Afryki do dyskryminacji w życiu politycznym i społecznym przedstawicieli ras uważanych za gorsze.

Kwestia rasizmu niewątpliwie łączy się z zagadnieniem niewolnictwa w czasach nowożytnych. Niewolnictwo wprowadzono w XVII w. w koloniach Ameryki Północnej i kontynuowano w niepodległych Stanach Zjednoczonych do 1865 r. Miało to niewątpliwe znaczenia dla ugruntowania teorii o podziale ludzkości na biologicznie uwarunkowane grupy, zwane ,,rasami”. Samo przekonania, że poszczególne grupy ludzkie różnią się od siebie sięga czasów starożytnych. Jednak były to w duże mierze przekonania oparte na intuicji i służyły głównie intelektualnym dysputom. Od XVII w. te teorie zyskały uzasadnienie w prawie i nauce. Naukowcy starali się udowodnić, że między rasami ludzkimi istnieją znaczne różnice, pozwalające na tworzenie ich hierarchii. Niektórzy z nich uważali, że można wyodrębnić na podstawie tych różnic odrębne gatunki. W myśl tej tezy część ras ludzkich uważano za innych, nieludzki gatunek. Powodowało to różne traktowanie osób ze względu na ich przynależność rasową. W wielu państwach takie rozróżnienie zachowano do XX w. Nie dziwi więc, że naukowcy jeszcze do lat 70 XX w. zajmowali się badaniem różnic i związków pomiędzy ludzkimi rasami. Wykorzystywali ku temu wiele naukowych metod np. kraniometrię, czyli mierzenie czaszek. W ten sposób próbowano udowodnić m.in. tezę o posiadaniu przez osoby czarnoskóre mniejszych mózgów i tym samym o ich niższości intelektualnej wobec innych ras ludzkich. Wnioski te potwierdzono na początku XX w., gdy wprowadzono testy na inteligencję. Czarnoskóre osoby wypadały w nich gorzej, co tłumaczono przynależnością rasową, a nie np. uwarunkowaniami społecznymi m.in. mniejszym dostępem do edukacji. Przypisywano im też np. większą skłonność do przestępstw. W efekcie tego jeszcze w XX w. w wielu państwach istniało prawo pozwalające na dyskryminację rasową np. w III Rzeszy przeciwko Żydom, w USA segregacja rasowa trwała do 1964 r., a w RPA trwała do lat 90 XX w.

Nauka o rasach przetrwała do lat 90 XX w., mimo dużego rozdźwięku w środowisku naukowym np. co do ilości ras. Dopiero nowoczesne metody badania podstaw ludzkiej dziedziczności ostatecznie pokazały, że tworzenie hierarchii ludzkich ras nie miało sensu. Okazało się, że dziedziczenie cech nie zależy od przynależności do ras wyodrębnionych przez naukowców. Natomiast różnice między poszczególnymi przedstawicielami rasy białej, czarnej, żółtej i czerwonej są większe niż między rasami.

Dziś nie przypisuje się rasom konkretnych cech oraz nie hierarchizuje się ich. Naukowcy stwierdzili, że różnice między nimi wynikają jedynie z potrzeby przystosowania się do życia w różnych środowiskach naturalnych. Mimo to rasizm przetrwał do dziś pod postacią ideologii, która nadal powoduje wiele zła i niesprawiedliwości na świecie.